Transitienetwerk Vlaanderen (TNV) – Betergem 2038

 

Not your average ‘vereniging’: Transitienetwerk Vlaanderen (TNV) is een netwerk van middenveldorganisaties, mediaexperten, academici en partners in ‘duurzaamheid’. Het doel? Kennis delen rond transitie, beleidsbeïnvloeding en vooral: breed sensibiliseren over transitie. Bijvoorbeeld via burgercomités die in 2018 in een honderdtal Vlaamse gemeenten hun krijtlijnen uitzetten voor een leefbare, sociaal rechtvaardige gemeente ‘Betergem’.

“Met transitie bedoelen we: de ingrijpende veranderingen in domeinen als mobiliteit, energie, voedsel, jobs of financiering die een omslag betekenen voor mens en economie”, zegt voorzitter Dirk Van de Poel. “Wij willen die omslag sociaal en rechtvaardig zien gebeuren. Daar ligt dé opdracht voor het middenveld: de economie ten dienste van de mensen doen staan en niet andersom. Met respect voor de draagkracht van onze planeet.”

Hoe is Transitienetwerk Vlaanderen precies gestructureerd?

“Een stuurgroep met middenveldorganisaties en partners. Daarnaast werkgroepen rond de vijf transitiedomeinen”, zegt Dirk Van de Poel. “Die werken autonoom , gericht op specifieke beleidsthema’s en vanuit een gebundelde expertise. Niet iedereen uit de werkgroepen zetelt daarom ook in de stuurgroep. Zo krijgt bijvoorbeeld Netwerk Duurzame Mobiliteit input via de werkgroep Mobiliteit.”

Het transitieverhaal moet vooral aanknopen bij waar mensen mee bezig zijn. Breed sensibiliseren leidt daarbij tot meer samenwerking. Netwerken vinden elkaar op lokaal niveau om ‘transitie’ op koers te houden.

“Aanvankelijk mikten we met het netwerk vooral op beleidsbeïnvloeding. Week een beleidslijn af van ons transitie-ideaal, dan legden wij corrigerende voorstellen voor. Rond topics zoals de Turteltaks of de Energiefactuur stelde de werkgroep Energie een eigen ontwerptekst op. Dat is werk achter de schermen. Zichtbaar waren dan wel de Transitiefestivals, waar we telkens in debat gingen met burgers en experten.” Maar om op de agenda van de transitiebeweging te wégen, was meer nodig. “We willen een bredere dynamiek op gang brengen. Met beleids- en economische impact. De kracht van het netwerk moet daarbij helpen”, zegt coördinator Monica Quintens. “Mensen met invloed, waar op kabinetten of bij politieke fracties naar geluisterd wordt.”

“Het transitieverhaal moet vooral aanknopen bij waar mensen mee bezig zijn”, beaamt Dirk. “Breed sensibiliseren leidt daarbij tot meer samenwerking. Netwerken vinden elkaar op lokaal niveau om ‘transitie’ op koers te houden. We rekenen dus op lokale middenveldorganisaties om meer bewustwording te creëren.”

Betergem 2038 is een voorbeeld van wat Transitienetwerk Vlaanderen wil bereiken. Welke dynamiek ontstaat daar?

“Betergem brengt de circulaire stad dichter bij de burger”, zegt Monica Quintens. “Hoe zou een duurzame gemeente er over 20 jaar kunnen uitzien? Daarover willen we in 2018 in een honderdtal gemeenten het debat openen via burgercommissies. De deelnemers werken aan scenario’s over hoe je Betergem in 2038 vorm zou kunnen geven. Ideeën over hoe een duurzame toekomst. Dat lukt. Mensen willen écht wel in ‘Betergem’ wonen. Eigenlijk is dit een zaaiproces om lokale dynamieken te creëren rond transitiethema’s. We brengen per gemeenten enkele tientallen mensen samen, ondersteund door begeleiders. Het gaat daarbij over informeren – “weet je wel hoeveel collectieve woonvormen er bestaan?” – én activeren.”

Mensen willen écht wel in ‘Betergem’ wonen. Dit is een tegengif voor het pessimisme dat overal in de lucht hangt.

Het momentum is er, met twee politieke jaren in het vooruitzicht.

“Transitie moét nu meer op de agenda”, zegt Dirk Van de Poel. “Lokale gemeenschappen hebben tools en inzicht nodig over hoe ze aan agendasetting kunnen doen. Via pakweg de milieuraad, of eigen bestaande initiatieven zoals een repair café. Liggen er al zonnepanelen op het dak van de school? Stap naar je lokale wijkmandataris en vraag waarom er geen wijkwerking is rond energie. Dát is de boodschap. Meer betrokkenheid creëren over transitie en hoe we daar met TNM op kunnen wegen.”

Hoe verloopt zo’n burgercomité in de praktijk en waar liggen de grenzen aan wat je kunt bereiken?

“We hebben een try-out gedaan met 110 ABVV-senioren”, zegt Monica. “Maar ook met breder samengestelde groepen, tijdens acties als Boost Je Buurt. Mensen kiezen voor thema’s waarmee ze vertrouwd zijn, maar gaan ook vér daarbuiten. De discussies gaan over technologie, economie en klimaat, maar vooral over een wereld waarin armoede verder afneemt en ongelijkheid niet verder groeit. Over discriminatie, bescherming en het bruto nationaal welzijn. Vooral sociale rechtvaardigheid maakt veel los. Daarin moet de civil society voorzetten geven. We wéten dat er een stevige lokale dynamiek bestaat. Mensen willen participeren. Lokale besturen benaderen ons maar beter niet wantrouwig of meewarig. Transitienetwerk Middenveld heeft bestaansrecht opgebouwd. Ondernemers zien in de circulaire economie impact en mogelijkheden. Institutionele beleggers mijden beter fossiele brandstoffen.”

Lokale besturen benaderen ons maar beter niet wantrouwig of meewarig.

“De publiek-civiel-private dynamiek en bewustwording over het belang van onze commons moet overal doordringen”, zegt Dirk Van de Poel. “Maar Betergem 2038 hangt af van de mensen die zich ervoor willen of kunnen engageren”, besluit Monica. “Drukke agenda’s zijn misschien wel onze grootste bedreiging. Die druk voelt elke vereniging.”