Pax Christi – “Engagement moet je zo hapklaar mogelijk maken”

Pax Christi ontstond in 1945 als een Franse katholieke vredesbeweging en staat voor bijna driekwart eeuw vredesactivisme en -educatie. “Vrede, verzoening en rechtvaardigheid zijn nog steeds onze doelen”, zegt directeur Pax Christi Vlaanderen Annemarie Gielen. “Via vorming en vredesopbouw, sensibilisering en lobbywerk. Pax Christi legt wereldwijd heel wat gewicht in de schaal, maar in Vlaanderen is het niet eenvoudig om mensen warm te maken voor iets dat zover van hun bed ligt als ‘wereldvrede’.

Kernontwapening is (opnieuw) een speerpunt voor Pax Christi Vlaanderen. “In 2012 besloten we om met andere vredesorganisaties nieuw leven te blazen in het streven naar een kernwapenvrij België. Het grote publiek ligt er tot onze verbazing niet wakker van, maar we zitten wel in een internationale coalitie van 468 ngo’s uit ruim 100 landen die het humanitaire aspect van kernaanvallen of -incidenten in de kijker zetten via de Internationale Campagne voor Afschaffing van Kernwapens (ICAN).”

“Vredesopbouw- en preventiewerk is extreem veel goedkoper dan een militair opbod”

“ICAN kreeg er in december 2017 de Nobelprijs voor de Vrede voor. 58 landen hebben het nieuwe VN-kernwapenverdrag al ondertekend, 8 hebben het geratificeerd. De NAVO-lidstaten wijzen het af. België verschuilt zich telkens weer achter ‘NAVO-verplichtingen’, ook al staat ‘kernwapens weg’ wél in het regeerakkoord. Wij willen dat België met andere NAVO-partners de ethische kaart trekt en die lijn consequent doortrekt. Dat kan elke lidstaat perfect zelf beslissen, kijk maar naar Griekenland.”

Wat is de kern van jullie werking?

“Lobbywerk is heel belangrijk om onrecht van bovenaf te bestrijden. Noodgedwongen moeten we keuzes maken. Alleen: we zijn klein en dan is het moeilijk om invloed uit te oefenen op wie het écht voor het zeggen heeft. Op media-aandacht moeten we dus extra inzetten. We bouwen al jaren expertise op rond conflictgebieden. In en rond Israël/Palestina wordt de polarisering almaar sterker. Bepaalde schendingen worden in stand gehouden of geminimaliseerd. In Rusland is wie tegen het regime is nu een landverrader of een spion. Israël gaat dezelfde kant op: ngo’s die de Palestijnse zaak steunen, zijn ‘antisemitisch’. Dat zijn we natuurlijk niet, maar de energie die dat opgedrongen gevecht kost kunnen we niet in vredesopbouw steken en Palestijnse en Israëlische vredesorganisaties steunen. De agressie in politiek en maatschappij toe. Wat zegt dat over opvoeden vroeger en nu? Wat is het effect van de vredeseducatie waar we al decennia op hameren? Vrede gaat over morele keuzes, over goed en kwaad. Je voelt dat we op dat vlak onder druk staan.”

Heeft dat consequenties voor ledenwerving?

“Onze achterban veroudert. Engagement raakt versnipperd. Ook al zijn er jonge vrijwilligers die zich al 10 jaar inzetten voor Pax Christi, toch weegt de privéagenda vaker door dan loyaliteit. Twintigers en dertigers met een perceptie dat ze toch niets kunnen doen tegen kernwapens, doen liever iets in hun straat of lokale natuurgebied.”

“Onze spirituele identiteit is onze kracht. We willen niet langer zo neutraal mogelijk zijn”

“Daarom moeten we engagement zo hapklaar mogelijk maken. Want al word je geconfronteerd met machteloosheid, onze partners in Israël, Congo of Oekraïne zijn superblij met onze steun. Dat maakt psychologisch een heel verschil.”

Wat kan Pax Christi Vlaanderen nog autonoom doen?

“Fondsenwerving en communicatie zijn hete hangijzers, want door samenwerking boet je in aan eigenheid en zichtbaarheid. Voor Congo werken we structureel samen met Broederlijk Delen, er is zelfs een gezamenlijke woordvoerder. In zo’n constructie moet je eigen verhalen brengen, zoals over een Congolese rebel die rechtenstudent werd dankzij onze projectbegeleiding. De Belgische coalitie tegen kernwapens is ook een voorbeeld. Wij zijn samen met Vrede vzw de grote trekkers en we verdelen de workload. Alleen redden we het niet. Samenwerken heeft zijn voor- en zijn nadelen. In gezamenlijke persberichten en rapporten moet je duidelijk maken dat er verschillende leden in die coalitie zijn. Willen we een ander accent leggen, dan gaan we toch solo.”

Wat is het thema van de Vredesweek van Pax Christi in oktober, net voor de verkiezingen?

“We zetten in op onze eigen samenleving. De slogan is iedereen thuis. Werken aan vrede moet je ook verankeren op het lokale bestuursniveau. Bouwen aan weerbare gemeenschappen door voor zoveel mogelijk mensen een thuis te creëren. Daarmee gaan we mee met de trend naar lokale thema’s. We willen onze christelijke identiteit ook bewust in de verf zetten als troef.”

“De energie die polarisering – een opgedrongen gevecht – ons kost, kunnen we niet aan vredesopbouw besteden”

“Onze spirituele identiteit is onze kracht. We willen niet langer zo neutraal mogelijk zijn. Het spirituele aspect van onze werking wint de jongste jaren weer aan belang. Dat we toegang hebben tot het Vaticaan maakt Pax Christi op wereldvlak, zeker in Afrika en Latijns-Amerika, een wereldspeler van formaat. Hoeveel mensen kunnen we daar niet overtuigen van het concept ‘vrede’?”

Verandert met het nieuwe decreet op Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk iets voor Pax Christi Vlaanderen? En wat kan er beter?

“We doen meer dan wat onze subsidie-enveloppe toelaat. We ondersteunden tot en met de vorige legislatuur het Belgisch buitenlands beleid via vredesopbouw. Daar ligt een belangrijke kerntaak: projecten op het terrein. België investeerde daar echt in, maar dit werd helemaal afgebouwd. Laat die grassroots manier van werken terug mogelijk worden, via onze knowhow en steun. Federaal promoten we alternatieven voor militaire oplossingen. België wil een zitje in de VN-Veiligheidsraad van 2019-2021. Dan moeten we ook daar zorgen voor geloofwaardigheid. Met de boodschap dat vredesopbouw- en preventiewerk – extreem – veel goedkoper is dan een militair opbod.”