Samenlevingsopbouw – “We bieden mensen een time-out op de woningmarkt”
10 oktober 2018
Samenlevingsopbouw – alternatieve woonvormen
Wonen, werken, onderwijs en sociale bescherming: in een grootstad als Brussel valt er véél over te zeggen. Samenlevingsopbouw Brussel organiseert het maatschappelijk opbouwwerk in de hoofdstad. “Mét de stadsbewoners”, benadrukt projectcoördinator wonen Katleen Vanlerberghe. “We zoeken samen structurele oplossingen voor hun dagelijkse problemen. Vaak gaat het over toegang tot een betaalbare woonplaats”.
Samenlevingsopbouw is een bekende naam in de sector. Hoe is de organisatie gestructureerd? “Wij zijn actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar elke Vlaamse provincie heeft een regionaal instituut voor Samenlevingsopbouw, net als Gent en Antwerpen”, zegt projectcoördinator Katleen Vanlerberghe . “In het totaal acht lokale organisaties, met bijna 300 medewerkers. Samenlevingsopbouw Brussel is een erkende vzw, gesubsidieerd door de Vlaamse overheid voor maatschappelijk opbouwwerk en kan in Brussel rekenen op subsidies van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Vlaamse Gemeenschapscommissie”.
Hoe pakken jullie de woningproblematiek aan in Brussel?
“We zetten in op alternatieve woonprojecten, samen met bewonersgroepen. Het recht op wonen – waar we al jarenlang naar streven – staat centraal: er zijn te weinig huurwoningen, sociale woningen, er is onbetaalbare privémarkt… en een vijftal jaar geleden beslisten we om in Brussel ook leegstand aan te pakken. Alleen al aan kantoorruimte staat er 2 tot 4 miljoen m2 leeg. Waarom zouden we daar niet mee aan de slag gaan? Tijdelijke woonprojecten organiseren we samen met andere organisaties. Een voorbeeld is het project Leeggoed in Elsene. Leegstaande woningen van de sociale huisvestingsmaatschappij die wachten op renovatie hebben we bezet – eerst zonder en na onderhandeling met het akkoord van de Elsense Haard. Uiteindelijk konden we er een achttal mensen huisvesten. Voor ons telde daarbij de collectieve vorm van wonen: we ontwikkelen solidaire woonvormen voor een kwetsbaar doelpubliek, met dak- en thuislozen of migranten in een precaire verblijfssituatie. Met lokale overheden sluiten we ook deals: Anderlecht plant renovaties in het kader van een wijkcontract, in afwachting mogen we er tijdelijke woonprojecten ontwikkelen. We bieden mensen een time-out op de woningmarkt zodat ze wat kunnen sparen en tot rust komen. Waarbij we hen begeleiden om de draad terug op te pikken.”
Wat is de maatschappelijke impact van al die acties?
“Open ruimte collectief benutten. Acht mobiele woningen op leegstaande terreinen in Jette is een volgende stap. Met het CAW Brussel willen we er thuislozen vestigen. KUL Leuven Architectuur helpt ons de ideale mobiele woning te ontwerpen. Die kunnen we realiseren binnen een wijkcontract. Ook de Brusselse regering heeft een projectoproep gelanceerd voor mobiele modulaire woningen. We worden minder met de nek aangekeken voor onze tijdelijke bezettingen dan vijf jaar geleden. Er ontstaat draagvlak bij het beleid. We zijn ook bezig met een woonbox: een modulaire paneelwoning waarmee we mikken op leegstand in kantoorgebouwen. Uiteindelijk willen we de bouwsector meekrijgen. En waarop zouden we panelen niet in een opleidingsaanbod kunnen onderbrengen? We werken hiervoor reeds samen met Atelier Groot Eiland, een sociaal economiebedrijf.”
Wat zou jullie werking kunnen faciliteren?
“Mobiele woningen als tijdelijke woonoplossing staan niet in de Brusselse wooncode. Er is een wettelijk kader nodig, net als voor woonboxen in kantoorgebouwen. Samenwonen zonder gevolgen voor je sociaal statuut is ook belangrijk. Wie samenwoont, heeft een lager vervangingsinkomen. Maar het is niet omdat je wel eens samen kookt, dat je samenwonend bent. Ten slotte zou je het gebruik van leegstand kunnen stimuleren door er financieel voordeel aan te koppelen voor de eigenaar. Algemeen willen we aantonen dat je door leegstand nuttig te gebruiken, wel degelijk iets kunt veranderen in de stad.”